Mazıdağı

Mardin iline bağlı bir ilçe. Yüzölçümü 47 kilometrekare nüfusu 17.893 tür. YüzeyiMardin dağlarının kuzeye, Dicleye bakan versanlarından, yer yer geniş meşeliklerle örtülü, tatlı meyilli, hafif dalgalı sırtlarla plato ve vadilerden ibarettir. Tarla ekimi ve hayvancılık, halkın başlıca geçim kaynağıdır. İlçe merkezi 1.959 nüfuslu Mazıdağı kasabasıdır.

Mazıdağı ilçesinin tarihi özel olarak arastirilmamis ancak yakin çevresindeki büyük yerlesim yerlerinin tarihinden elde edilen bilgiler isiginda açiklanabilmektedir . Buna göre ilçe merkezinin bir yerlesim yeri olmasi Bizanslilara kadar uzanmaktadir. Ilçenin eski adi "Samrah" olup yerlesim yerinin Çam yolu üzerinde olmasi nedeni ile bu ismi almistir. Ilçenin 3 Km güneybatisindaki sarp bir tepenin üzerinde kalintilarina rastlanan Safran Kalesi ve kalenin çevresindeki harabelerden anlasildigina göre,Bizanslilar döneminde Diyarbakir’i Sam’a baglayan yol üzerinde kurulma olan bu yerlesim yerinin halki Süryani dinine mensup idi. V. ve VI. yüzyilda Sasaniler ile Bizanslilar arasindaki savaslarda Mardin ile birlikte bu iki kavim arasinda bir kaç kez el degistirmis olan Samrah VII. yüzyilda Araplarin eline geçmis Hiristiyan Halkin büyük bir kismi. Müslümanligi kabul etmistir. Süryani olarak kalan kesimi se 1392' de Timur'un istilasindan sonra Mardin’e göç etmistir.

Yavuz Sultan Selim 1514’de Sah Ismail'e karsi kazandigi Çaldiran savasindan kisa bir süre sonra Diyarakır ve Mardin illerini ele geçirmek ile bu yerlesim yerlerini de Osmanli Devletine katmis oluyordu.

Ayrica su anda harabe durumunda bulunan Derametinan kalesi çok eski bir yapi oldugu,Timurlenk tarafindan Mardin ve Diyarbakir’in alinisi sirasinda bölgeye yaptigi kesifte ve kendisine geçit vermeyen Derametinan kalesinin fethini istemisti. Kale 150 Metre yüksekliginde bir tepenin üzerinde kartal yuvasi gibi kurulmus güneyden kuzeye dogru uzanan vadiye ve kervan yoluna hakim durumda idi. Timur’un ordulari kaleyi ancak 20 günde zaptederek geçit saglayabilmislerdir. Kalede 150 kisilik bir kuvvet bulunmakta ve saldirilara karsi koyabilecek bir tarzda insaa edilmistir. Bir Bizans eseri olan bu kale günümüzde bir harabe durumunda bulunmaktadir.

Ilçe sakinlerinin daha önceleri Hiristiyan oldugu ve burada çesitli aile guruplarinin yasamis olduklari bilinmektedir. Bunlar Cançoyi, Yakupli, Bileçki ve Hani ile Kulptan gelenler ile birlikte dört ayri aile gurubu olarak günümüz kadar bu sosyal yapiyi sürdüregelmislerdir.

Mazidagi ilçesi daha önce Savur ilçesine,ardindan da Derik ilçesine bagli bir nahiye iken 9 Haziran 1937 yilinda ilçe statüsüne getirtilmistir. Ilçe" Samrah"ismini Diyarbakir dan Sam'a giden kervan yolu üzerinde olusu nedeni ile almistir. " Samrah" Kelimesi Sam’a giden yol anlamindadir. Mazidagi ismi ise,etrafinin daglarla çevrili olmasi ve bu daglarin mazi agaçlari ile kapli olusundan almistir.

Ilçe merkezinde Gançoyi ve Yakupli asiretleri arasinda 50-60 yil önce baslamis olan kan davalari günümüze degin devam etmistir. Kan davalari ilçeyi ekonomik ve sosyal yönden bir çok top lumsal huzursuzluklara itmekte ve gelisimini yavaslatmaktadir.

Mazidagi ilçesinin gelisin süreci içinde, 1934 yilinda cami, geçici olarak ilkokula tahsis edilmis,1959'da Cumhuriyet Ilkokulu, 1964 yilinda Atatürk ilkokulu, 1967 yilinda Ortaokul, 1970 yilinda Temel Egitim Yatili Bölge Okulu ve 1976 yilinda da Lise’ ye kavusmustur. Ilçeye bagli 50 köyün 47 sinde ilkokul mevcuttur. Ancak yeterli sayida egitimci bulunmamaktadir. Okuma yazma oraninin % 47 olmasi, verilen egitimin yetersiz oldugun u ve okuma yazma oraninin düsük oldugunu göstermektedir. Ayrica merkez ilçede PTT,elektrik sebekesi ve saglik ocagi bulunmaktadir. Yukarikonak ve Evciler köylerinde de saglik ocagi mevcuttur. 8 köyde elektrik bulunmasina karsilik 9 köy disinda hiç bir köyde içme suyu bulunmamaktadir. Bununla beraber ilçenin su ihtiyacini karsilamak için çesitli çalismalar yapilmaktadir. 1976 yilinda normal üretime geçmis olan Stibank Fosfat -Tesisleri Türkiye ekonomisine büyük katkilarda bulunacagi gibi,Mazidagi ekonomisine ve gelismesine katkilarda bulunacaktir. Büyük projenin faaliyete geçmesi ile 2500’e yakin personel alacaktir. Bu da ilçedeki issiz oranini önemli ölçüde azaltacaktir. 1983 yilinda tamamlanmis olan süt fabrikasi günümüze degin üretime geçirilmemistir.

Halen merkez ilçede 1050 hane olup, Kayalar, Karsiyaka, Gündogan ve Poyraz mahalleleri olmak üzere 4 mahalleden olusmaktadir.

2000 Yilinda yapilan Nüfus tespitine göre ilçemizin toplam nüfusu 32. 443 'tür. 13. 102 'i ilçe Merkezinde,19. 341 'i Köylerimizde yasamaktadir.